| BOR Glogoni |
Pr.ic.stav.
Cristian Băbuț
Cristian Băbuț
Istorija krije mnoge tajne.
Njihovo razotkrivanje istraživačima često zadaje mnogo problema.
Proslo je samo tri-četvrt veka od kako su čobani silazili sa stadima ovaca na Banatske ravnice. Stari govore da su ovčari iz Almaša, boravili na dinama Deliblata. U ta vremena su sklapana čvrsta prijateljstva koja su opstala do današnjih dana. Razmišljajući o pašnjacima Glogonja, pitamo se, zar ne bi bilo moguće da su čobani prvi boravili u ovim pitomim ravnicama čiji je sastavni deo i glogonjski atar? Spuštajući se niz tok Tamiša do Pančeva, zašto Glogonj i Jabuka ne bi mogli da budu počeci naseljavanja ovog dela Banata!? Vlaški element nije svoje prisustvo u ovim krajevima izvojevao vojnim putem. Činjenica da je sva ova ravnica gažena nasim stopalima i kopitama naše stoke daje nam za pravo da osećamo da smo kod kuće. Vlaška invazija je bila neosetna, vlasništvo nije overeno pečatom, nije ni bilo razloga za to, jer su bili sami i gospodari i sluge zemlje po kojoj su hodali. Tokom vremena tradicija ovčara je oduzeta velikom broju porodica koje su se posle ustanka Hore, Kloske i Krišana prolazeći kroz Jankov Most, Klek i Torak, našli 1794 godine u Glogonju, Jabuci, Sefkerinu a najviše u Ovči, bežeći od odmazde. Većina potiče iz mesta Rešinari i okoline. Da nisu držali do tradicije i vere, ne bi ni mogli da tokom samo jednog veka sagrade tri crkve. Prva je sagrađena u centru sela 1827 godine, na mestu sadašnjeg parka i pokrivena je trskom; druga je sagrađena 1848 godine na mestu sadašnje crkve i imala je zvonik sagrađen od tvrdog materijala i na kraju - sadašnja, u vizantijskom stilu, sazidana 1911 godine uz veliko zalaganje prote Valeria Perina (seniora) i njegovog oca, učitelja Simeona Perina.
Parohija je formalno osnovana 1806 godine, a prvi paroh je bio Isak Todorović, Rumun iz Šipeta. Istorija registruje postojanje naselja još 1586 godine pod imenom koje potiče od reči glog (biljka). Oslobođenjem Banata od Turaka - naselje je imalo, 1716 godine, samo 10-tak kuća. Verovatno se u ovom periodu, tradicija negde sakrila, jer na Mersijevoj karti oblasti, naselje je registrovano kao napusteno mesto po imenu Glogoniška. 1728 godine privremeno postaje vlasništvo jednog Srbina iz Beograda po imenu Mihajlo, odbačenom od svog oca. Politika dominacije Bečkih vladara manifestovala se raznim kolonizacijama tokom 18-tog i 19-tog veka. U Glogonju osnivanjem granične milicije, stacionirana je četa od 240 vojnika, Nemaca, po imenu "hai duken-kompani". Čak je i Car Josif drugi posetio Glogonj 9.5.1768 godine. Treba napomenuti da su, jedan kraći vremenski period, Rumuni iz Glogonja činili deo crkvene zajednice susednog sela - Sefkerina, gde se rumunski element očuvao do današnjih dana, gde i danas možete pronaći stare koji još uvek govore rumunski nasuprot denacionalizaciji koja je podstaknuta upućenošću na srpsku pravoslavnu crkvu, zbog nedostatka škole na rumunskom jeziku i mešovitim brakovima. Danas ulice, nekada potpuno rumunske, nose samo ime koje na to upućuje - "Vlaški šor". Da je rumunski element autohton, govore nam i stare ritualne knjige: Kazania (1733), Evangelija (Rimnik 1784). Crkva čuva svetu Evangeliju uvezenu u kadifu, okovanu bronzom i pozlaćenu, 6 ikona od emajla donetih iz Beča. Takođe i čivot od drveta isklesan od strane Joan Szitka koga je oslikao Iona Rapisanović, 2 stare ikone na drvetu i tako dalje. Rumunski element se raspoznaje kroz osećaj za čistoću i dobru upravu imanjima. Želja za boljim materijalnim stanjem dovodi do sistema "jedno dete", kao i najnovija trka za materijalnim dobrima koja je mnoge naterala da krenu "trbuhom za kruhom", dovela je do osetnog pada broja vernika. Ipak dobar deo onih koji su otišli u inostranstvo, se vraća na ognjišta predaka. Iz prošlosti se još uvek čuva rumunska melodija - danas kroz orkestar "Veselia". Voljni i sa dobrim osećajem za održanje renomea iz prošlosti, uz pomoć takse u dobrima održavaju parohiju, ali je velika zasluga i dobrog domaćina sveštenika, protopopa Pančeva, Juliu Zgrđa. Tako da su i crkva kao i parohijska kuća u dobrom stanju i dobro održavane.
Preuzeto iz crkvenog kalendara RPC za 1973 g.
Svestenici rumunske pravoslavne crkve Glogonj
1806 Isac Todorovic
1813 Filip Neskovic
1822 Filip Popovic
1829 Teodor Popovic
1829 Josif Raic
okt.1829 Trifon Bosica
maj1837. Martin Petrovic
april1842. Nikolae Otonoga
jul1854. Vasilie Bosika
14 nov.1904. Josif Popoviciu
1 feb.1905 Jovan M.Jovanovici
16 okt.1905. Valeriu Perin
21 feb.1943. Julius Zgirgea
1996 Roman Hedjan
ODEŽDA SVETE PETKE
- Odežda iz sarkofaga u kome se čuvaju mošti Svete Petke (Paraskeve) u glogonjsku Rumunsku pravoslavnu crkvu posvećenoj Uspenju presvete Bogorodice stigla 2002. godine - Mašti u narodu veoma poštovane svetiteljke nalaze se u rumunskom gradu Jašiju u manastiru Svetog Đorđa
- Rumunska pravoslavna crkva u Glogonju posvećena Uspenju presvete Bogorodice (Velika gospojina) koja se po novom julijanskom kalendaru obeležava 15. avgusta, spada među najstarije crkve Rumunske pravoslavne crkve u Banatu. Od nje je starija samo ona u Begejcima (Torak).
Upravo zbog toga, Uspenje presvete Bogorodice glogonjski Rumuni proslavljaju kao seosku slavu Kirvaj.
Naravno, proslavi se priključuju i svi ostali Glogonjci, baš onako kako dolikuje u višenacionalnoj sredini.
O ISTORIJATU CRKVE
Po rečima Vase i Steluce Stojku, bračnog para koji godinama vodi računa da sve u crkvi bude u najboljem redu kažu da je prva rumunska crkva u Glogonju podignuta neposredno po dolasku Rumuna u Glogonj iz Erdelja u Rumuniji. Ta crkva se nalazila u blizini današnje pijace s preke strane regionalnog puta Pančevo – Zrenjanin.
Crkva je bila drvene konstrukcije, a zidovi od trske oblepljene blatom koji su potom bili okrečeni. Na tom mestu kasnije je bila podignuta druga zidana crkva. Govoreći o istorijatu sadašnje rumunske crkve u Glogonju bračni par Stojku ističe veliku ulogu porodice Perin.
- Poznato je da je u Glogonju živeo i radio ugledni učitelj Jon Perin čiji je sin Valerij Perin izučio bogosloviju u Rumuniji u Karansebešu. Kada se kao bogoslov vratio u Glogonj uz pomoć sela i države počeo je izgradnju sadašnje rumunske pravoslavne crkve u Glogonju. Sa oltarske strane ikonostasa urezano je da je izgradnja crkve počela 1911. godine, a da je završena dve godine kasnije, 1913. godine i posvećena je Velikoj gospojini.
Po rečima Steluce Stojku ikonostas u crkvi rođen je uporedo sa izgradnjom crkve. Na njemu dominira Bogorodica, a oko nje su portreti znamenitih svetitelja. Ikonostas je danas u vrlo dobrom stanju kao i ikone na zidovima iz toga vremena. U pomoć vernika na zidovima su doslikani novi živopisi. Oni su počeli da se rade 2003. godine, a završeni godinu dana kasnije. Veliku zaslugu i ulogu u svemu tome ima starešina crkve, sveštenik Heđan Roman.
O kakvoj odež di je reč?
Tradicionalno, na svake tri godine, menja sesvečana odežda u sarkofaguu kome su mošti svete Petke. Kada se odežda sa mošti zameni novom „stara” se poklanjacrkvama i vernicima. To jeizuzetna čast, vredna svakogpoštovanja, jer se na odeždučeka veoma dugo. Dug je spisakcrkava i vernika, koji čekajuna nju. Velika, ako ne i najvećazasluga, što je odežda sa moštiju svete Paraskeve stigla,upravo, u glogonjsku crkvu je sveštenika Heđana Romana. Po rečima Steluce Stojku, kći sveštenika Romana je svojevremeno kupila materijal za novu odeždu na moštima svetiteljke. Ona je imala čast da preuzme prethodnu i poklonila je glogonjskoj crkvi. I ona je već sedam godina u posebno napravljenoj raklji ispred ikonostasa.
Gospođa Steuca Stojku je iskreni vernik i već je dva puta bila u Jaši u Manastiru sv. Đorđa gde se čuvaju mošti sv. Petke. Ispred manastira su uvek kilometarski redovi vernika iz celog sveta koji pohode i celivaju mošti. Među pravoslavnim svetom vlada uverenje o isceljiteljskoj moći mošti sv. Petke.
- I stvarno je tako. Ko god je otišao u Jaši sa nekom ranom i boli u duši, vratio se isceljen, kaže Steuca Stojku. – Od kada je doneta odežda sa moštiju sv.Petke, osećam neku posebnu toplinu. O tome govore i drugi vernici koji pohode našu crkvu. Malo je vernika koji znaju za ovu relikviju čak i među vernicima Rumunima. Zato o tome treba govoriti i, naravno, doći, videti i pokloniti se velikoj svetiteljki. Rumunska crkva otvorena je nedeljom.
ZVONA
Rumunska crkva u Glogonju ima četiri zvona. Iz razgovora sa Vasom Stojku saznajemo da je u Prvom svetskom ratu jedno pretopljeno za potrebe vojske. Ostala su tri zvona sve do 1918. godine. Tadašnji sveštenik Valerij Perin od svog novca u Zemunu lije četvrto zvono u radionici čuvenog majstora Pantića. U prvobitnoj izvedbi sva četiri zvona bila su otvorena, a kasnije je prostor gde se nalaze ozidan.
- Zanimljivo je da prvo zvono na ulazu sa leve strane zvoni i upozorava Glogonjce na moguće olujno nevreme. Kada naiđu gradonosni oblaci i oluja zvono obavezno zvoni i koristi se samo tada, kada preti nevreme. To zvono ima karakterističan zvuk, za koji se veruje da rasteruje oluju i gradonosne oblake. Ovo nije bez osnova. Za to ima mnogo dokaza. Jednom nam je u posetu bio jedan novinar. Bili smo u crkvi, dok su nadirali gradonosni oblaci i oluja. Odmah sam počeo da zvonim. Umesto oluje i grada, dobili smo laganu plodonosnu kišu. Mnogi Glogonjci i Jabučani znajući za ovu moć prvog zvona negoduju smatrajući da rasterujem kišu pogotovu u sušnom periodu. Ja im odgovorim da ne rasterujem kišu, već oluju, kaže Vasa Stojku.
Njihovo razotkrivanje istraživačima često zadaje mnogo problema.
Proslo je samo tri-četvrt veka od kako su čobani silazili sa stadima ovaca na Banatske ravnice. Stari govore da su ovčari iz Almaša, boravili na dinama Deliblata. U ta vremena su sklapana čvrsta prijateljstva koja su opstala do današnjih dana. Razmišljajući o pašnjacima Glogonja, pitamo se, zar ne bi bilo moguće da su čobani prvi boravili u ovim pitomim ravnicama čiji je sastavni deo i glogonjski atar? Spuštajući se niz tok Tamiša do Pančeva, zašto Glogonj i Jabuka ne bi mogli da budu počeci naseljavanja ovog dela Banata!? Vlaški element nije svoje prisustvo u ovim krajevima izvojevao vojnim putem. Činjenica da je sva ova ravnica gažena nasim stopalima i kopitama naše stoke daje nam za pravo da osećamo da smo kod kuće. Vlaška invazija je bila neosetna, vlasništvo nije overeno pečatom, nije ni bilo razloga za to, jer su bili sami i gospodari i sluge zemlje po kojoj su hodali. Tokom vremena tradicija ovčara je oduzeta velikom broju porodica koje su se posle ustanka Hore, Kloske i Krišana prolazeći kroz Jankov Most, Klek i Torak, našli 1794 godine u Glogonju, Jabuci, Sefkerinu a najviše u Ovči, bežeći od odmazde. Većina potiče iz mesta Rešinari i okoline. Da nisu držali do tradicije i vere, ne bi ni mogli da tokom samo jednog veka sagrade tri crkve. Prva je sagrađena u centru sela 1827 godine, na mestu sadašnjeg parka i pokrivena je trskom; druga je sagrađena 1848 godine na mestu sadašnje crkve i imala je zvonik sagrađen od tvrdog materijala i na kraju - sadašnja, u vizantijskom stilu, sazidana 1911 godine uz veliko zalaganje prote Valeria Perina (seniora) i njegovog oca, učitelja Simeona Perina.
Parohija je formalno osnovana 1806 godine, a prvi paroh je bio Isak Todorović, Rumun iz Šipeta. Istorija registruje postojanje naselja još 1586 godine pod imenom koje potiče od reči glog (biljka). Oslobođenjem Banata od Turaka - naselje je imalo, 1716 godine, samo 10-tak kuća. Verovatno se u ovom periodu, tradicija negde sakrila, jer na Mersijevoj karti oblasti, naselje je registrovano kao napusteno mesto po imenu Glogoniška. 1728 godine privremeno postaje vlasništvo jednog Srbina iz Beograda po imenu Mihajlo, odbačenom od svog oca. Politika dominacije Bečkih vladara manifestovala se raznim kolonizacijama tokom 18-tog i 19-tog veka. U Glogonju osnivanjem granične milicije, stacionirana je četa od 240 vojnika, Nemaca, po imenu "hai duken-kompani". Čak je i Car Josif drugi posetio Glogonj 9.5.1768 godine. Treba napomenuti da su, jedan kraći vremenski period, Rumuni iz Glogonja činili deo crkvene zajednice susednog sela - Sefkerina, gde se rumunski element očuvao do današnjih dana, gde i danas možete pronaći stare koji još uvek govore rumunski nasuprot denacionalizaciji koja je podstaknuta upućenošću na srpsku pravoslavnu crkvu, zbog nedostatka škole na rumunskom jeziku i mešovitim brakovima. Danas ulice, nekada potpuno rumunske, nose samo ime koje na to upućuje - "Vlaški šor". Da je rumunski element autohton, govore nam i stare ritualne knjige: Kazania (1733), Evangelija (Rimnik 1784). Crkva čuva svetu Evangeliju uvezenu u kadifu, okovanu bronzom i pozlaćenu, 6 ikona od emajla donetih iz Beča. Takođe i čivot od drveta isklesan od strane Joan Szitka koga je oslikao Iona Rapisanović, 2 stare ikone na drvetu i tako dalje. Rumunski element se raspoznaje kroz osećaj za čistoću i dobru upravu imanjima. Želja za boljim materijalnim stanjem dovodi do sistema "jedno dete", kao i najnovija trka za materijalnim dobrima koja je mnoge naterala da krenu "trbuhom za kruhom", dovela je do osetnog pada broja vernika. Ipak dobar deo onih koji su otišli u inostranstvo, se vraća na ognjišta predaka. Iz prošlosti se još uvek čuva rumunska melodija - danas kroz orkestar "Veselia". Voljni i sa dobrim osećajem za održanje renomea iz prošlosti, uz pomoć takse u dobrima održavaju parohiju, ali je velika zasluga i dobrog domaćina sveštenika, protopopa Pančeva, Juliu Zgrđa. Tako da su i crkva kao i parohijska kuća u dobrom stanju i dobro održavane.
Preuzeto iz crkvenog kalendara RPC za 1973 g.
Svestenici rumunske pravoslavne crkve Glogonj
1806 Isac Todorovic
1813 Filip Neskovic
1822 Filip Popovic
1829 Teodor Popovic
1829 Josif Raic
okt.1829 Trifon Bosica
maj1837. Martin Petrovic
april1842. Nikolae Otonoga
jul1854. Vasilie Bosika
14 nov.1904. Josif Popoviciu
1 feb.1905 Jovan M.Jovanovici
16 okt.1905. Valeriu Perin
21 feb.1943. Julius Zgirgea
1996 Roman Hedjan
15.08.2023. Pr.ic.stav. Cristian Băbuț
2000© Dorel Voštinar
Odežda Svete Petke u Rumunskoj Pravoslavnoj Crkvi
U Rumunskoj pravoslavnoj crkvi u Glogonju
- Odežda iz sarkofaga u kome se čuvaju mošti Svete Petke (Paraskeve) u glogonjsku Rumunsku pravoslavnu crkvu posvećenoj Uspenju presvete Bogorodice stigla 2002. godine - Mašti u narodu veoma poštovane svetiteljke nalaze se u rumunskom gradu Jašiju u manastiru Svetog Đorđa
- Rumunska pravoslavna crkva u Glogonju posvećena Uspenju presvete Bogorodice (Velika gospojina) koja se po novom julijanskom kalendaru obeležava 15. avgusta, spada među najstarije crkve Rumunske pravoslavne crkve u Banatu. Od nje je starija samo ona u Begejcima (Torak).
Upravo zbog toga, Uspenje presvete Bogorodice glogonjski Rumuni proslavljaju kao seosku slavu Kirvaj.
Naravno, proslavi se priključuju i svi ostali Glogonjci, baš onako kako dolikuje u višenacionalnoj sredini.
O ISTORIJATU CRKVE
Po rečima Vase i Steluce Stojku, bračnog para koji godinama vodi računa da sve u crkvi bude u najboljem redu kažu da je prva rumunska crkva u Glogonju podignuta neposredno po dolasku Rumuna u Glogonj iz Erdelja u Rumuniji. Ta crkva se nalazila u blizini današnje pijace s preke strane regionalnog puta Pančevo – Zrenjanin.
Crkva je bila drvene konstrukcije, a zidovi od trske oblepljene blatom koji su potom bili okrečeni. Na tom mestu kasnije je bila podignuta druga zidana crkva. Govoreći o istorijatu sadašnje rumunske crkve u Glogonju bračni par Stojku ističe veliku ulogu porodice Perin.
- Poznato je da je u Glogonju živeo i radio ugledni učitelj Jon Perin čiji je sin Valerij Perin izučio bogosloviju u Rumuniji u Karansebešu. Kada se kao bogoslov vratio u Glogonj uz pomoć sela i države počeo je izgradnju sadašnje rumunske pravoslavne crkve u Glogonju. Sa oltarske strane ikonostasa urezano je da je izgradnja crkve počela 1911. godine, a da je završena dve godine kasnije, 1913. godine i posvećena je Velikoj gospojini.
Po rečima Steluce Stojku ikonostas u crkvi rođen je uporedo sa izgradnjom crkve. Na njemu dominira Bogorodica, a oko nje su portreti znamenitih svetitelja. Ikonostas je danas u vrlo dobrom stanju kao i ikone na zidovima iz toga vremena. U pomoć vernika na zidovima su doslikani novi živopisi. Oni su počeli da se rade 2003. godine, a završeni godinu dana kasnije. Veliku zaslugu i ulogu u svemu tome ima starešina crkve, sveštenik Heđan Roman.
RELIKVIJA
Najznačajnija relikvija koja se čuva u Rumunskoj pravoslavnoj crkvi u
Glogonju je odežda Svete Petke (Paraskeve) koja je doneta iz Manastira
svetog Đorđa iz rumunskog grada Jašija, gde se čuvaju svete mošti
svetiteljke. Odežda je iz Jašija u Glogonj stigla 2002. godine.O kakvoj odež di je reč?
Tradicionalno, na svake tri godine, menja sesvečana odežda u sarkofaguu kome su mošti svete Petke. Kada se odežda sa mošti zameni novom „stara” se poklanjacrkvama i vernicima. To jeizuzetna čast, vredna svakogpoštovanja, jer se na odeždučeka veoma dugo. Dug je spisakcrkava i vernika, koji čekajuna nju. Velika, ako ne i najvećazasluga, što je odežda sa moštiju svete Paraskeve stigla,upravo, u glogonjsku crkvu je sveštenika Heđana Romana. Po rečima Steluce Stojku, kći sveštenika Romana je svojevremeno kupila materijal za novu odeždu na moštima svetiteljke. Ona je imala čast da preuzme prethodnu i poklonila je glogonjskoj crkvi. I ona je već sedam godina u posebno napravljenoj raklji ispred ikonostasa.
Gospođa Steuca Stojku je iskreni vernik i već je dva puta bila u Jaši u Manastiru sv. Đorđa gde se čuvaju mošti sv. Petke. Ispred manastira su uvek kilometarski redovi vernika iz celog sveta koji pohode i celivaju mošti. Među pravoslavnim svetom vlada uverenje o isceljiteljskoj moći mošti sv. Petke.
- I stvarno je tako. Ko god je otišao u Jaši sa nekom ranom i boli u duši, vratio se isceljen, kaže Steuca Stojku. – Od kada je doneta odežda sa moštiju sv.Petke, osećam neku posebnu toplinu. O tome govore i drugi vernici koji pohode našu crkvu. Malo je vernika koji znaju za ovu relikviju čak i među vernicima Rumunima. Zato o tome treba govoriti i, naravno, doći, videti i pokloniti se velikoj svetiteljki. Rumunska crkva otvorena je nedeljom.
ZVONA
Rumunska crkva u Glogonju ima četiri zvona. Iz razgovora sa Vasom Stojku saznajemo da je u Prvom svetskom ratu jedno pretopljeno za potrebe vojske. Ostala su tri zvona sve do 1918. godine. Tadašnji sveštenik Valerij Perin od svog novca u Zemunu lije četvrto zvono u radionici čuvenog majstora Pantića. U prvobitnoj izvedbi sva četiri zvona bila su otvorena, a kasnije je prostor gde se nalaze ozidan.
- Zanimljivo je da prvo zvono na ulazu sa leve strane zvoni i upozorava Glogonjce na moguće olujno nevreme. Kada naiđu gradonosni oblaci i oluja zvono obavezno zvoni i koristi se samo tada, kada preti nevreme. To zvono ima karakterističan zvuk, za koji se veruje da rasteruje oluju i gradonosne oblake. Ovo nije bez osnova. Za to ima mnogo dokaza. Jednom nam je u posetu bio jedan novinar. Bili smo u crkvi, dok su nadirali gradonosni oblaci i oluja. Odmah sam počeo da zvonim. Umesto oluje i grada, dobili smo laganu plodonosnu kišu. Mnogi Glogonjci i Jabučani znajući za ovu moć prvog zvona negoduju smatrajući da rasterujem kišu pogotovu u sušnom periodu. Ja im odgovorim da ne rasterujem kišu, već oluju, kaže Vasa Stojku.
Dragan Dimitrijević 2005 © All rights reserved
| BOR Glogoni |